Малайцы з «усмешкай барса» і ботаны ў акулярах

Выкладаючы ўласнае бачанне сітуацыі ў галіне нацыянальна-вызваленчай барацьбы, аўтар часам сутыкаецца з непаразуменнем, і як следства – з бесстароннімі ацэнкамі сваёй працы і асобы. Ён і блазан, і габрэй, і армянін, і татарафоб. Супраць першых траіх ён нічога не мае. Як пісаў Н.А. Някрасаў: «Сябры мае, абсмейвайце мяне без сарамлівасці – я вам адкажу тым жа!» Чаму не згодны з «татарафобам» – давядзецца растлумачыць.

Аказваецца, ён мала хваліць татараў! У апанентаў працуе мадэль «не па-добраму мілы, а па мілу добры». То бок хвалі сваіх і лай чужых, і не дай Бог наадварот! Па меркаванні аўтара, гэта даволі прымітыўна. Такая мадэль добра спрацоўвала ў мінулым і пазамінулым стагоддзі для татараў, якія вырваліся з вёскі і шукалі падтрымкі і поспеху ў чужых краях. Там без татарскай узаемападтрымкі было не абысціся. Вось так калісьці даўно дзед аўтара схаваў маладога татарына, які ў бойцы ўдарыў нажом рускага. Забарыкадзіраваўся ў барачным пакойчыку і не адчыніў дзвярэй натоўпу, які рваўся з расправай. Потым дзед змушаны быў выехаць са ўсёй сям’ёй са свайго барака ў працоўнай слабодцы. Ведаў, што рускія жыцця не дадуць. Але земляка ён не выдаў.

Аднак сёння, маючы на ​​мэце стварэнне незалежнай дзяржавы, на адной толькі ідэі «адзінства са сваімі» далёка не з’едзеш і намечанага не дасягнеш. Патрэбны не стыхійны вясковы пратэст, а прадуманая арганізацыя барацьбы з дакладным раскладам: якая мэта, якія ідэі, якія спосабы і метады яе дасягнення, інструментарый і зброя ў шырокім разуменні, ацэнка саюзнікаў і ворагаў, размеркаванне абавязкаў, прыкладныя планы на выпадкі поспеху і няўдачы і многае іншае.

Ці ведаеце вы, шаноўныя апаненты, украінскага паэта Т. Шаўчэнка? Кажуць, што ў многіх украінцаў яго партрэт і сёння прынята вешаць на сцяну. Аўтару, сапраўды кажучы, яго вершы не падабаюцца – занадта змрочныя, немілагучныя, і на музыку дрэнна кладуцца. Расейскія Пушкін, Лермантаў, Кальцоў і многія іншыя значна мілей для яго слыху. Але, як патлумачылі мне ўкраінцы, яны глядзяць на постаць Шаўчэнка па-іншаму. Ён для іх не проста паэт, ён – прарок. Ён узяў на сябе цяжкую і пакутлівую ношу – абвяшчаць народу праўду і выканаў місію да канца. Пакутуючы, памыляючыся, часам плачучы ад няўдачы і расчаравання, але не адракаючыся і не паварочваючы назад.

Яшчэ адзін прыклад такой жа нязломнасці – праславуты Сцяпан Бандэра. Яго варта было б ацэньваць як палітычнага няўдачніка: цяжкае турэмнае зняволенне ў самым пачатку палітычнай кар’еры за ўдзел у тэракце супраць польскага міністра, потым нямецкі канцлагер за спробу адрадзіць украінскую дзяржаўнасць, потым эміграцыйная невядомасць на тэрыторыі Германіі, і ў канцы смерць ад рукі агента НКУС. Да таго ж уся сям’я Бандэры загінула ў лагерах смерці – частка ў нямецкіх, частка ў савецкіх.

Здавалася б, прыклад няўдалай кар’еры двух няшчасных людзей. Калі б не адно «але»: іх ідэя, ідэя свабоднай Украіны, выжыла і перамагла. Як вы думаеце, дарагія чытачы, сталі б яны шкадаваць сёння аб пражытым жыцці, убачыўшы з неба плён сваёй працы?

Вымушаны прызнацца, аўтара таксама крытыкавалі за ісламафобію і недастатковую любоў да ідэі адраджэння Вялікага Турана з Турцыяй на чале. І хоць крытыка гэтая зыходзіла ад годных і паважаных землякоў, аўтар гэтыя абвінавачванні таксама адкідае, паколькі сам вызнае іслам суніцкага кшталту і з павагай ставіцца да Турцыі. Пры гэтым агаворваючыся, што іслам і мячэць – гэта крыху розныя рэчы. Зямныя прафесійныя служкі Алаху даволі лёгка вырашаюць праблемы ісціны, схіляючыся на бок выгады. А Турцыя, пры ўсёй прывабнасці сяброўства з моцным аднаверцам і сваяком, наўрад ці можа сёння быць прыкладам у захаванні правоў чалавека і грамадзяніна (пра што, напрыклад, кажа палітыка прэзідэнта Эрдагана ў адносінах да патрыятычна настроеных турэцкіх вайскоўцаў).

Напісаўшы аднойчы аб смеласці і адчайнай дзёрзкасці простых татарскіх хлопцаў, аўтар зноў быў падвергнуты крытыцы – на гэты раз за спробу «разбавіць сваю татарафобію кампліментарным артыкулам». Каб вы былі здаровыя, «любімыя» крытыкі! Так нічога і не зразумелі! Увесь «прышпіл» сітуацыі ў тым, што дзёрзкіх і «адчайных» яш батырлар досыць сярод сённяшняй моладзі. Але сваю маладую энергію гэтыя ўдальцы з усмешкай барса на твары накіроўваюць на што заўгодна, але толькі не на нацыянальна-вызваленчую барацьбу. Удзел у моладзевых бандах, пошукі прыгод на вуліцах татарскіх гарадоў, якія выліваюцца ў побытавае хуліганства, добраахвотны ўдзел у агрэсіўнай вайне супраць Украіны… Ды ці мала якія яшчэ формы можа прыняць моц маладзецкая без разумнай і высакароднай ідэі. Той самай, што павінна была нарадзіцца ў колах нацыянальнай татарскай інтэлігенцыі і быць данесенай да простага татарына.

Вельмі хочацца, каб колькасць татарскіх ідэйных патрыётаў пашыралася за кошт людзей адукаваных, інтэлектуалаў, якімі Татарстан славіцца сярод суседзяў.

Студэнты-ботаны з акулярамі і гаджэтамі ў руках і марудлівыя, прымудроныя жыццёвым досведам сівыя інтэлектуалы патрэбны татарскай нацыянальнай рэвалюцыі. Патрэбны духоўныя лідары і інтэлектуалы-прагматыкі, каб узначаліць і накіраваць гэтую барацьбу.

Каб больш было ў нас такіх, як Р. Кашапаў, Ф. Байрамава і іншыя дэмакраты-патрыёты.

Татары заўсёды з павагай ставіліся да вучобы, да адукацыі, да навукі. Яны прыслухваюцца і ацэньваюць асаблівай мерай слова людзей мудрых і адукаваных, змогуць стаць на бок, паказаны прасунутымі ў навуках землякамі. Інтэлігенты, якія змагаюцца, не застануцца ў адзіноце, народ, насычаны іх ідэямі, падтрымае сваіх аднадумцаў.

І тады, як пісалі класікі марксізму, «ідэя, якая авалодала масамі, стане матэрыяльнай сілай»! Ох, і зададуць жа тады татары жару Крамлю! Так, што мала не падасца!