Аллес фюр Русланд?

Адпраўной кропкай для апісання маіх меркаванняў стаў вось гэты пост на форуме «Свабоднага Ідэль-Урала».

«Калі руzzкія спрабуюць давесці, што яны супраць Пуціна, гэта выглядае неяк так. Германія, 40-я, Гітлер ваюе з усім светам. Рандомны немец, які жыве ў Германіі: я супраць Гітлера, але габрэі, вядома, адстой; Гітлер, вядома, не мае рацыю, але землі, якія мы акупавалі, гэта нашы землі і жадаючых аддзяліцца трэба вешаць; я супраць Гітлера, але Гестапа ўсё робіць правільна; я супраць Гітлера, але немцы павінны кіраваць мірам».

Хацелася б абмеркаваць гэтую алегарычную аналогію. Пачнём з Германіі.

У немцаў ёсць тое, што сышло (нацыянал-сацыялізм), а ёсць стрыжневае, тое, што засталося на ўсе часы – дысцыплінаванасць, працавітасць, арганізаванасць. Хоць я немцаў не ідэалізую.

Адзін мой украінскі сябар з Крапіўніцкага характарызаваў сваю малую радзіму як край нямецкіх каланістаў, якія заязджалі туды ў часы царыцы Кацярыны. Ён называў мне некалькі мясцовых сёлаў (назвы не захаваліся ў маёй памяці), былых нямецкіх калоній. І са смехам адзначаў забаўную дэталь: усе злодзеі, ашуканцы і канакрады абыходзілі гэтыя селішчы дзясятай дарогай, хоць хаты тамака на замок не зачынялі. Закрывалі на цурачку, каб відаць было, ёсць хто на гаспадарцы ці не. А калі лавілі, хто, напрыклад, курыцу сцягнуў, то распраналі дагала, абмазвалі дзёгцем, пасыпалі пер’ем, вешалі на шыю скрадзеную курыцу і ўсім сялом пад улюлюканьне штурхялямі і палкамі гналі праз увесь «дорф»/калонію.

Падчас Другой сусветнай усіх гэтых немцаў інтэрнавалі ў Казахстан ці на Урал, хаця некаторым удалося схаваць нацыянальнасць і пайсці ваяваць – хто за Чырвоную Армію, а хто за Вермахт.

З кімсьці з інтэрнаваных аўтару даводзілася сустракацца. Хтосьці выявіў сябе не вельмі годна, а хтосьці, наадварот, як сумленны і надзейны таварыш і партнёр. Другое было больш!

Яшчэ сёе-тое пра немцаў…

Неяк даўно аўтару прыйшлося ехаць у цягніку на Ленінград у адным купэ са старым чалавекам, інтэлігентным і мудрым. Ён накіроўваўся да ўнука-студэнта. Разгаварыліся…

Стары расказаў, як у 1945-м яго, 20-гадовага старшага лейтэнанта-сувязіста, прызначылі камендантам маленькага нямецкага гарадка. Неўзабаве паступіў загад падрыхтаваць і правесці адпраўку ў СССР нейкага мясцовага завода, што нямала напалохала яго – малады камендант чакаў сабатажу з боку немцаў. А гэта, у сваю чаргу, пагражала магчымым абвінавачаннем яго самога ў невыкананні загада, халатнасці, а то і ў чым горш. І якое ж было яго здзіўленне, калі ён убачыў работнікаў завода, якія метадычна і старанна выконвалі даручанае заданне. Ён з цікавасцю ўпотай назіраў за працэсам дэмантажу станка, яго разборкай, пакаваннем. «Нямецкі працоўны акуратна здымаў шасцяронку, акуратна змазваў яе салідолам, пакаваў у абгортачную паперу, прывязваў вяровачкай бірку і гэтак жа акуратна ўкладваў у скрыню», – распавядаў мне мой мудры спадарожнік.

Аднойчы ён не вытрымаў і наўпрост спытаў у немца, чаму той працуе на свайго ворага з такой акуратнасцю. Той адказаў яму, што ўрад можа мяняцца, але парадак і праца павінны заставацца непарушнымі, інакш усё навокал не мае сэнсу.

Ветэран-сувязіст расказаў мне таксама, як ён са сваім ардынарцам перавозіў у суседні горад нейкае грувасткае тэлефоннае абсталяванне. Чакаць цягнікі на вакзале, на холадзе, прыйшлося доўга, і яны зайшлі ў вакзальны рэстаран, пакінуўшы свае куфры і валізкі пад акном установы – не цягнуць жа іх у памяшканне. Пакуль яны пілі сваю гарбату і перакусвалі, у залу тройчы выходзіў мэтрдатэль (ці гаспадар) і пытаўся, чые гэта куфры пад вокнамі. Стары адмоўчваўся, сыходзячы ад магчымых прэтэнзій і скандалу, пакуль у трэці раз не прагучала пытанне аб прыналежнасці багажу, і не рушыла ўслед тлумачэнне: «Цяпер праз станцыю пройдзе эшалон з рускімі вайскоўцамі, і рэстаран не можа браць на сябе адказнасць і гарантаваць захаванасць багажу, таму просім прыбраць рэчы ці забяспечыць ім ахову!»

Не буду перахвальваць немцаў, ведаю шмат выпадкаў, калі яны выяўлялі сябе як заўзятыя нахабнікі і злачынцы і падчас Другой сусветнай вайны, і пасля, у выпадку рэдкіх у СССР кантактаў з немцамі з ГДР і тым больш з ФРГ. Але зноў скажу аб галоўным і другарадным – аснова ў іх засталася пазітыўная, рацыянальная і гуманная. Яны змаглі прызнаць няслушнасць сваіх крокаў, правесці працу над памылкамі і ачысціцца ад карозіі нацыянал-сацыялізму.

Можна іх цяпер крытыкаваць за бюргерскае жлобства і светапогляднае філістэрства, справядліва ўказваць на пераацэнку ролі гандлю ў геапалітыцы, на шродэраўска-меркелеўскі ўдзел у працэсе ўзрошчвання расейска-пуцінскага монстра. Але немцы на справе даказалі, што могуць усё гэта пераадольваць. Ужо пераадольваюць пакрысе. Я веру, яны такі даб’юцца свайго. Перакуюць усіх турэцкіх, арабскіх, в’етнамскіх, кітайскіх, славянскіх і іншых імігрантаў у немцаў – з рознымі звычаямі, рэлігіяй, культурай, але з агульнымі для ўсіх грамадзян ФРГ дысцыплінаванасцю, працавітасцю і законапаслухмянасцю. Перавядуць усю камунальную гаспадарку на зялёную энергію, а лепшыя ў свеце аўтамабілі – на вадарод і электрычнасць. Нешта мне падказвае, што кругамі яны хадзіць не стануць.

Наша цікавасць у гэтым пытанні ў тым, каб параўнаць гістарычныя працэсы ў пост-нацысцкіх дзяржавах. Спрагназаваць, ці змогуць рускія (менавіта рускія, а не расейцы-грамадзяне цяперашняй РФ) у сваёй будучай абноўленай краіне правесці такі апгрэйд нацыянальнай самасвядомасці? Ці змогуць пабудаваць свой «ззяючы Храм на ўзгорку» без імперскасці, смяхотна-жахлівых скрэпаў і агіднай «вялікасці»? Ці атрымаецца ў іх пераламаць саміх сябе дзеля новай нармальнай краіны? Ці зноў – «Аллес фюр Русланд!»?

Паглядзім, шаноўныя землякі, усё адбываецца на нашых вачах.