Kirdivieś vasencede uskś Raśkeń Ozksov cela kuro FSBěń gonzejt́

Aštemkovoń 9-ce čistě, Mordovija Respublikań Pokš Išgadvele bueń Čukal velesěnt́, kirdivieś jutavtyze Raśkeń Ozksont́.

Läctävttano, Raśkeń Ozksoś uĺneś kardaź careń meremaso 1629-se iestě. Teń langs apak vano, ěrzätne vanstast́ Ozksoń koent́, koda careń škava, istä Sovetěń Sojuzoń pingesěnt́kak. Minek škatnestě te koeś uĺneś veĺmevteź 1999 ień aštemkovoń 17-ce čistěnt́. Ušodycätneń jutkso ěrzäń intelligencijaś, konań vetäst́ Ěrzä Raśkeń veĺmevtema ajgemań aktivistně Mariź Kemaĺ dy Kšumancäń Pirguž.

Jutavtoma tarkaks uĺneś kočkaź Čukal vele malaso maaroś, koso ěrzäń jovkstěń koräs uĺnest́ kalmaź 11 töžat ěrzäń, mokšoń, mariń dy udmurtoń ušmant, konat čavozeĺt́ 1612-ce iestě Nogaeń ordań marto türemasont́. Se škastont́ Čukal veleś teevś tarkaks, koso vest́ kolmo ies jutavtovi Raśkeń Ozks.

Koeń veĺmevtemado mejle ozkstně uĺnest́ alkuks Ěrzä Raśkeń oznomaks, syń jutavtovst́ ěrzäń kojluvtněva. Ansäk sede tov, respublikań kirdivieś karmaś alamoń-alamoń, pelksěń-peĺksěń neĺgemenzě Raśkeń Ozksont́. Terävtś teeveme te processěnt́ veticäks, velävtomga sonzě foĺkloroń praznikeks!

Ozksoń smusteń polavtomant́, raśkeń koeń ějteń istožamont́, kirdivieś pek vadrästo nevtize tedide. Vasencede respublikań prävtně sast́ Raśkeń Ozksos ěsest vanstycä-idicäst marto. Ikele syń jakast́ lomatneń jutkso apak pele, kortast́, lepštäst́ kedt́, natoj kutmoräst́kak.

Tedide ěrzäń kežtneń kepet́stiź snartnematne saems Ozksoń vese vetämont́ kirdivient́ kedenzě alov. Vese uleveĺ istä, koda sy meĺs kirdivieś.

Ěś melent́ neezdent́ javi ěrzäń raśkeajgemań aktivistěś Jogań Mińka: «Zärdo syń Čukal velev, Raśkeń Ozksoń jutavtoma tarkanteń, neija, koda sovamsto, lomatneń ked́stě neĺgst́ ěrzän koctněń. Teń tejst́ lomant́ avoĺ formaso. Syń uĺnest́ oršaź koda vese inžetne, pagontomo. Maaront́ laga molemstě mon arsiń kelemtems plakat, konań tuija martom – «Raśkeń Ozksoś avoĺ praznik». Nejke moń vakss čijst́ lomant́, koda mon čaŕkodiń FSBěń uretne, dy neĺgiź plakatom.

Kelemgavtoms plakatont́ ězt́ makso, mon moliń se tarkanteń, koso purnavkšnost́ ikele ěrzätne dy pongavtyja čuvto präs Ěrzäń Koctont́, nevtemga vese ěrztneneń kozoń ěrävi puromoms. Kavto-kolmo minutań jutaź čijst́ seket́ lomańtne konat neĺgiź plakatom dy uksniź, kaiź dy saiź martost Ěrzäń Koctont́. Ěrzäne snartnest́ kortamo net́ lomatneń marto, jovtnest́, koda ikele jutavtoź Raśkeń Ozkstněsě te koctoś uĺneś ěŕva kuva. Te koctoś zärdojak ěź kardavkšno zakontněsě. Ansäk koctont́ teke neĺgiź.

Sestě miń, Arnevt́ Inäzoront́ marto synek meĺs kelemgavtoms lija plakat. Te minek liś, dy mon, natoj, teiń znäryja vannmot. Odov čijst́ fsběšniktne, neĺgiź plakatont́ dy kramavtymiź nardams vannmotneń fotoapparatsto. Mejle syń pškadst́ Pirgužněń: «Meze sumkasot? Son sět́mestě tenest merś – uli melenk – vannodo tynś. Sumkastont́ fsběšniktne saiź Aĺbert Razindě plakatont́, Ěrzäjkin ěrzäń lomanent́ dokumenntněń, konatatne uĺnest́ anokstaź maksomga A. Zdunovněń. Net́ konövtněsě uĺnest́ ěrzätneń pškademast, baška, Ěrzäń Gimnazijań panžomadojak».

Lepštämodo ěrzäń aktivistněń langs jovtnit́, Raśkeń Ozksov sycätneń jutksto, lija ěrzätnejak: «FSB sodaś minedenek, sodaś ěŕvadont́. Miń Arnevt́ Inäzoront́ marto Saran ošso, ardomga Ignadvelev sovinek avtostancijas. Nejke malazonok sast́ kavto-kolmo lomant́, konat jovtyź präst FSBěsě važodicäks. Syń karmast́ kevkstneme meze uli martonok, vankšnyź meze ked́sěnek. Meze plakatněsě, meze miń arsetäno teeme? Minek uĺnest́ plakatt «Ledstäsynek Razin Aĺbertěń» dy «Oznomsto a kištit́». Mezejak ězt́ neĺge. Mon meriń synest, istä a teiti, a ěrävi ěcems lija raśkeń tevs – te minek ozksoś, miń a ěcätano ruzoń tevtnes, synst kememań kevkstematnes. Tosto miń tuinek avtobusso Pokš Ignadvelev, a kavto čiń jutaź, Čukalov.

Raśkeń Ozksoń jutavtoma tarkas sovamsto neinek – vese tarkaś uĺneś piräź fsběń lomatnesě. Syń odov karmast́ vannomo meze kandtano, kevkstneme, mezeks minenek net́ taradketne (mon anokstyń synst kirdemga plakatont́), ansäk mezejak sovamsto ězt́ neĺge Tarkasont́, koso ěrzätne purnavkšnost́ ikele, aštest́ znäryja ěrzäń aktivistt konatatneń peŕka aravtozeĺt́ 10-12 a sodaviks lomant́. Jutksost uĺnest́ fsběšnikt́, konat lemest ěziź jovta, vadrästo kortast́ ěrzäks. Syń karmast́ kevkstneme Arnevt́ Inäzoront́ meze sumkasonzo. Neĺgiź ked́stěnzě kavto plakattněń. Te vasence oznoma, konasont́ araseĺ vejkejak Ěrzäń Koct», – jovtni Raśkeń Ozksoń jutavtomado Gajnińkań Pičaj.

Boläeń Syreś Inäzoroś net́ tevtneń tuvtaloks lovi kirivień pelematneń. Koda Moskovoś, istä respublikań prävtnějak pelit́ jomavtoms kirdient́, vlastent́. Seks vievgavtyt́ ěrzäń aktivistněń meĺga kontrolent́ dy lepštit́ ěrzäń raśkeajgemant́ langs: «Syń sudosost marit́ režimeń kollapsoń samodont́. Zdunov saś Raśkeń Ozksov, oznoma tarkas, ěś vanstycätneń-idicätneń marto, peŕkanzo policija, lomatneń jutkso peškse fsběšnikt́. Te vese uĺneś umok arseź Saran ošso. Buti kirdivieś kemeveĺ ěś vienteń, son vetävoĺ istä pränzo? Činovniktne važodit́ ěś problematneń langso dy čaŕkudit́, raśkeś anok idems ěś pränt́. Vana neĺgiź koctněń, plakattněń, tandavtniź aktivistněń dy meze? Kijak synst tede mejle pokškavtneme ěli kememe synest a karmi. Mekevlang – syń nevtiź, te a minek kirdivieś, a ěrzäń, te kirdivij, konań peĺde miń nejdäno ansäk tandavtnemat dy kardamot».